Migrantenland
Al eeuwenlang is Nederland een migrantenland. Door de eeuwen heen vestigden zich niet alleen verschillende nationaliteiten in ons land en onze regio, er vertrokken ook mensen om hun geluk over de grenzen te zoeken. Dit thema leert je meer over de migratiegeschiedenis in Waterland aan de hand van verschillende bronnen en opdrachten.
Nederland trok in de 16e en 17e eeuw al veel migranten aan. Ons land stond in die tijd bekend als relatief tolerant tegenover andere godsdiensten. De Spaanse koning Filips II was vanaf 1555 heer der Nederlanden. Filips was streng katholiek en fel tegenstander van het opkomende protestantisme. Protestantse ketters werden tijdens zijn bewind op grote schaal vervolgd. In de Nederlanden kwam er steeds meer verzet tegen het beleid van Filips. Dit verzet mondde uit in de Tachtigjarige oorlog ofwel de Opstand. Na de Opstand bleven de zuidelijke gewesten in handen van de katholieke Spanjaarden. De noordelijke gewesten bleven zelfstandig en boden onderdak aan de ongeveer 200.000 (Calvinistische) vluchtelingen uit het zuiden. De Republiek kreeg al snel een bloeiende economie en creëerde daardoor veel werkgelegenheid. Veel arbeidsmigranten trokken naar het noorden.
Duitse migranten
Vanaf de 18e eeuw verplaatste de internationale handel zich naar Engeland, waardoor de migratiestromen naar de Republiek afnamen. Doordat het bevolkingsaantal in de Republiek na 1700 sterk daalde, bleef er een arbeidstekort. In deze eeuw kwamen er relatief veel Duitse migranten naar Nederland. Purmerend en omgeving bleek een aantrekkelijk gebied voor seizoensarbeiders. Met name na de droogmaking van de Beemster, de Purmer en de Wijde Wormer was er 's zomers veel behoefte aan extra arbeidskracht. De knechten, vaak afkomstig uit het huidige Duitsland, werkten bijvoorbeeld als maaier in de hooitijd bij boeren. In Purmerend was Café Koophandel een plaats waar deze mensen zich verhuurden aan boeren. In de eeuw daarna daalden de migratiestromen nog verder. Engeland, België en Duitsland namen de migrantenstatus van Nederland over door hun snelle industriële ontwikkeling. Ook Amerika was een populaire bestemming voor migranten, ook voor Nederlanders. Er waren in deze periode meer emigratiestromen dan immigratiestromen.
Vluchtelingen en arbeidsmigranten
Door de politieke spanningen in de eerste helft van de 20ste eeuw kwamen er veel vluchtelingenstromen op gang. Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog ving Nederland vele burgers en militairen op. Ook vluchtelingen vanuit Rusland en nazi-Duitsland vluchtten naar Nederland toe. Ook veel arbeidsmigranten trokken naar Nederland. Duitsland was na de Eerste Wereldoorlog totaal berooid, waardoor vele Duitsers zonder werk kwamen te zitten. Door de modernisering van de landbouw werden de Duitsers vooral te werk gesteld in de fabrieken, mijnen en in particuliere huishoudens. Aan het eind van de 20ste eeuw steeg het aantal migranten sterk en lag dit niveau weer op hetzelfde niveau als in de Gouden Eeuw. Na 1960 kwamen de meeste migranten niet langer uit Duitsland, maar uit landen buiten Europa. Ook van de voormalige koloniën kwamen veel migranten naar Nederland toe.
Educatief programma Migranten in Waterland
In samenwerking met het Don Bosco College in Volendam heeft het Waterlands Archief het programma Migranten in Waterland ontwikkeld. Het bestaat uit een (digitale) presentatie en een werkboekje met opdrachten waarbij gebruik wordt gemaakt van internet. Je kunt een selectie van de presentie bekijken en een selectie uit het werkboekje. Zie ook de pdf-bestanden. Ben je nieuwsgierig geworden naar het programma Migranten in Waterland? Neem dan contact met ons op via educatie@waterlandsarchief.nl.
Nuttige informatie en/of website(s):
Waterlands Archief: Bibliotheek
