Inleiding PWS Bevolkingsregister
In 1850 stelde de overheid het bevolkingsregister in. Vanaf dat moment legde elke gemeente in Nederland vast wie waar, wanneer woonde. Naast persoonlijke gegevens zoals geboortedatum, het adres en datum van vestiging en eventueel vertrek uit de betreffende plaats werden ook gegevens opgenomen over het eventuele gezin, beroep en het geloof. Het is een prachtige bron om onderzoek te doen naar bepaalde facetten van de bevolking in een bepaalde plaats. Je kunt bijvoorbeeld nagaan waar inwoners waren geboren of welke beroepen zij hadden. Daarnaast is het bevolkingsregister erg handig om op zoek te gaan naar voorouders. Er zijn verschillende soorten registers die over het algemeen goed werden bijgehouden door de betreffende ambtenaren. Het bevolkingsregister werd tot eind jaren dertig van de 20e eeuw gebruikt. Het eindjaar verschilt per gemeente.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleek de keerzijde van deze bron. Het bevolkingsregister was namelijk voor de Duitse bezetter een goed bron om te achterhalen waar Joden woonden én (jonge) mannen die als dwangarbeider naar Duitsland gestuurd konden worden. Dat was reden voor verzetsploegen om bevolkingregisters te roven en te verstoppen.
Openbaarheid
De bevolkingsregisters van de huidige en voormalige gemeenten in het werkgebied van het Waterlands Archief zijn gedigitaliseerd en staan onder de knop Personen op de website van het Waterlands Archief. voor zover ze openbaar zijn. Want vanwege de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) zijn (nog) niet alle gegevens openbaar.
Maak ter oriëntatie op dit onderwerp onderstaande opdrachten
Ga naar de website www.waterlandsarchief.nl en beantwoordt de volgende vragen:
- Klik op de Homepage op knop Personen. Hoeveel personen kun je onder deze knop vinden?
- Je kunt filteren op Soort bron. In welke bron vind je de meeste verwijzingen?
- Klik op Persoon in bevolkingsregister, filter op Plaats Purmerend. Hoeveel records zijn er beschikbaar?
- Typ bij Achternaam Hooft Hasselaer en bij Voornaam Hendrik. Wanneer en waar werd hij geboren?
- Klik op het record (de regel) van (Hooft) Hasselaer, Hendrik Constantijn, dat is pagina 98 in het betreffende register. Scrol naar beneden, je krijgt een aantal pagina’s in beeld. Klik op de groen gemarkeerde pagina. Met de cursor of de knoppen onderaan het scherm kun je in- en uitzoomen. Bovenaan staat aangegeven welke info is geregistreerd. Wat was zijn Ambt, Hoofdberoep of Beroep?
- Hooft Hasselaer was gehuwd met Helena Johanna Bernadina Hiebendaal. Hoeveel zoon(s) en/of dochter(s) had het echtpaar?
- Wanneer vestigde Hooft Hasselaer zich in Purmerend en vanuit welke plaats kwam hij?
- Wanneer vertrok Hooft Hasselaer uit Purmerend en waar vestigde hij zich toen?
- Zoek op internet of Hooft Hasselaer in Westzaan en/of Doesburg ook burgemeester is geweest.
- Is in Purmerend een straat naar hem vernoemd?
Enkele onderwerpen
Het bevolkingsregister is een prachtige bron om historisch onderzoek te doen. Je kunt de registers via de algemene zoekknop Personen op de website www.waterlandsarchief.nl selectief benaderen en een bepaalde periode in een bepaalde plaats doorzoeken door ze digitaal door te bladeren. Maak een PWS over het bevolkingsregister. Je kunt denken aan bijvoorbeeld de volgende onderwerpen:
- Onderzoek welke beroepen in een bepaalde plaats in een bepaalde periode voorkwamen.
- Doe onderzoek naar de religiositeit in een bepaalde plaats op basis van het bevolkingsregister en de archieven van bepaalde kerk(en).
- Onderzoek op basis van het bevolkingsregister de groei of krimp van een bepaalde plaats in een bepaalde periode.
- Doe op basis van het bevolkingsregister onderzoek naar de bevolkingssamenstelling van een bepaalde plaats in en bepaalde periode.
- Onderzoek de herkomst van inwoners van een bepaalde plaats.
Wil je meer informatie over de mogelijkheden van dit onderwerp? Stuur ons dan een e-mail.
